Η ιστορία της ίδρυσης του ΠΑΙΑ

Οι προσπάθειες να ιδρυθεί το ΠΑΙΑ άρχισαν στις αρχές της δεκαετίας του ´90 του περασμένου αιώνα. Τότε στο σχέδιο παρείχαν τη μεγάλη συμβολή τους οι καθηγητές κύριοι Krzysztof Nowicki και Kazimierz Lewartowski. Ήδη τότε η ιδέα της ίδρυσης του ΠΑΙΑ έφτασε πολύ κοντά στην πραγματοποίησή της, αφού το 1994 οι αρχές της Ελληνικής Δημοκρατίας έδωσαν τη σχετική συγκατάθεση. Δυστυχώς, οι δυσκολίες ως προς την οργάνωση και τη χρηματοδότηση δεν επέτρεψαν να αρχίσει η πραγματική λειτουργία του. Η ιδέα επανήλθε στην αρχή του τρέχοντος αιώνα και από τότε στην επιχείρηση συμμετείχαν περισσότερα άτομα, αντιπρόσωποι των περισσότερων ερευνητικών ιδρυμάτων στην Πολωνία. Το 2009 άρχισαν συναντήσεις, οι οποίες αρχικά ήταν διερευνητικές, αργότερα όμως γίνονταν σε τακτά διαστήματα. Σταθεροί συμμετέχοντες ήταν οι καθηγητές: E. Papuci-Władyka (Πανεπιστήμιο Jagiellonski), K. Nowicki (Ινστιτούτο Αρχαιολογίας και Εθνολογίας της Πολωνικής Ακαδημίας των Επιστημών), K. Lewartowski (Πανεπιστήμιο Βαρσοβίας), J. Czebreszuk (Πανεπιστήμιο Adam Mickiewicz στο Πόζναν) και D. Makowiecki (Πανεπιστήμιο Nicolaus Copernicus στο Toruń). Τότε προέκυψε η ιδέα να διαμορφωθεί ένα κονσόρτσιουμ που θα έβαζε στόχο την ίδρυση του ΠΑΙΑ. Το κονσόρτσιουμ δημιουργήθηκε τελικά στις 27 Φεβρουαρίου 2012 από τα εξής Ιδρύματα: το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας και Εθνολογίας της Πολωνικής Ακαδημίας των Επιστημών (συντονιστής), την Πολωνική Ακαδημία Ικανοτήτων της Κρακοβίας, το Πανεπιστήμιο Jagiellonski της Κρακοβίας, το Πανεπιστήμιο Adam Mickiewicz στο Ποζναν, το Πανεπιστήμιο «Καρδινάλιος Stefan Wyszyński» της Βαρσοβίας, το Πανεπιστήμιο Nicolaus Copernicus στο Toruń και το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας. Άρχισαν και συνομιλίες με τρία πολωνικά Υπουργεία, το Υπουργείο Επιστήμης και Ανώτερης Εκπαίδευσης, το Υπουργείο Εξωτερικών και το Υπουργείο Πολιτισμού και Τέχνης. Παρόλο που υπήρξε πλήρης κατανόηση των αιτημάτων μας, οι συζητήσεις αυτές δεν απέφεραν ορατά αποτελέσματα, εκτός ίσως από την αυξανόμενη γνώση εκ μέρους μας των νομικών επιπλοκών που συνδέονται με την ίδρυση του ΠΑΙΑ. Η μια πρόταση μετά την άλλη εμφανιζόταν και απορριπτόταν. Η πρώτη αφορούσε στην οργανωτική θέση του ΠΑΙΑ, αν έπρεπε να ανήκει στην Πολωνική Ακαδημία Επιστημών (2014). Η άλλη πρόταση αφορούσε στη χρήση ως έδρας του κτηρίου του παλιού Προξενείου στην Αθήνα (2016). Αμφισβητήθηκε και η ίδια η ιδέα του κονσόρτσιουμ εξαιτίας της έλλειψης της δικαιοπρακτικής ικανότητας του. Το πρώτο μισό του 2017 ήταν η περίοδος των πιο αποφασιστικών συζητήσεων με το Υπουργείο Επιστήμης και Ανώτερης Εκπαίδευσης. Ο αναπληρωτής υπουργός, ο καθ. Łukasz Szumowski, δήλωσε ότι η μόνη αποδεκτή λύση βάσει της πολωνικής νομοθεσίας είναι η ίδρυση του ΠΑΙΑ ως ενότητας που θα ανήκει στο υπάρχον επιστημονικό ίδρυμα, με το οποίο τα άλλα ιδρύματα που ενδιαφέρονται θα υπογράψουν μετέπειτα συμφωνία για την υποστήριξη και τη χρήση των πόρων του ΠΑΙΑ. Και αυτό έχει γίνει.

Η ίδρυση του ΠΑΙΑ θα ήταν αδύνατο να επιτευχθεί χωρίς την οικονομική και οργανωτική στήριξη του Υπουργείου Επιστήμης και Ανώτερης Εκπαίδευσης, καθώς και του Υπουργείου Εξωτερικών, μαζί με την Πρεσβεία της Πολωνικής Δημοκρατίας στην Αθήνα. Αυτή η επιτυχία οφείλεται στην καρποφόρα συνεργασία των αρχών σε όλα τα επίπεδα του Πανεπιστημίου Adam Mickiewicz στο Πόζναν, των συναδέλφων στα προαναφερόμενα επιστημονικά ιδρύματα καθώς και των πολλών ανθρώπων καλής θέλησης. Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ιδιαίτερα ένα πρόσωπο, τον Δρα Bartosz Józwiak, βουλευτή για το Πολωνικό Κοινοβούλιο της Ν’ βουλευτικής περιόδου, τον αρχαιολόγο και απόφοιτο του Αdam Mickiewicz Πανεπιστημίου.