Τον Απρίλιο του 2019 οι αρχές του Πανεπιστημίου Adam Mickiewicz προετοίμασαν τα απαραίτητα έγγραφα για να υποβληθεί αίτηση για την ίδρυση του Πολωνικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Αθήνα (ΠΑΙΑ) και τα διαβίβασαν διά της διπλωματικής οδού στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Στις 29 Μαΐου 2019 το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας έδωσε τη συγκατάθεσή του για την ίδρυση του ΠΑΙΑ. Ακολούθως, η υπουργός του εν λόγω Υπουργείου με την επιστολή από της 28 Ιουνίου 2019 αναγνώρισε επίσημα το ΠΑΙΑ ορίζοντάς το ως ίδρυμα της κατηγορίας «η ξένη αρχαιολογική σχολή στην Ελλάδα».
PAIA is a unit of Adam Mickiewicz University in Poznań (and functions as a University Centre – an equivalent of faculty/department). The main task of the Institute is to represent Polish scientists, which are planning to conduct their research in Greece, before the Greek authorities. In this way the Adam Mickiewicz University in Poznań became the coordinator of the Polish research in Greece. It is essentially important for archaeologists, as according to the Greek law every fieldwork (like excavations and surface surveys) conducted by the foreigner must be connected with the appropriate “archaeological school” in Athens. Nevertheless, it is also significant for other scientists (like historians, art historians, Byzantine researchers, classic philologists and numerous others), as it open new perspectives for their research development.
Για τον πιο αποτελεσματικό συντονισμό της λειτουργίας των πολωνικών ερευνητικών ιδρυμάτων τα οποία δείχνουν ενδιαφέρον για τις έρευνες στην Ελλάδα, το Πανεπιστήμιο Adam Mickiewicz υπέγραψε στις 26 Σεπτεμβρίου 2018 συμφωνία με τους εξής φορείς: το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας και Εθνολογίας της Πολωνικής Ακαδημίας των Επιστημών, το Πανεπιστήμιο Jagiellonski της Κρακοβίας, το Πανεπιστήμιο Nicolaus Copernicus στο Toruń, το Πανεπιστήμιο της Ρεσοβίας και το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας. Η εν λόγω συμφωνία ρυθμίζει δικαιώματα και υποχρεώσεις του κορυφαίου συνεργάτη, του Πανεπιστημίου Adam Mickiewicz, καθώς και των άλλων μερών που υπέγραψαν συμφωνία για την διαχείριση, τη χρηματοδότηση και τη χρήση του ΠΑΙΑ για το καλό της επιστήμης στην Πολωνία.
Το ΠΑΙΑ ελπίζουμε να γίνει μια «πρεσβεία» της πολωνικής επιστήμης και του πολωνικού πολιτισμού στην Ελλάδα. Η οργανωτική δομή του καθρεφτίζεται από το πλήθος των ενδιαφερόμενων μερών και από τους ποικίλους στόχους τους. Τα όργανα του Ινστιτούτου αποτελούνται από τον διευθυντή (υποστηριζόμενο από τον υποδιευθυντή, έναν επιστημονικό γραμματέα στην Αθήνα και έναν τοπικό επιστημονικό γραμματέα στο Πόζναν), το Συμβούλιο Συνεργατών και το Επιστημονικό Συμβούλιο.
The Governance Council consists of the 26th September 2018 agreement’s signatories. The main task of this body is to support the directorate in governing the PAIA.
Το Επιστημονικό Συμβούλιο ασχολείται με την εκτίμηση των προγραμμάτων, ως προς το περιεχόμενό τους, τα οποία οι Πολωνοί ερευνητές σκοπεύουν να πραγματοποιήσουν στην Ελλάδα και, επιπλέον, το Συμβούλιο εκτελεί τα καθήκοντα του εκδοτικού συμβουλίου των δημοσιεύσεων που προετοιμάζονται από το Ινστιτούτο.
Η ίδρυση του το ΠΑΙΑ είναι μια ριζική αλλαγή στις πολωνικό-ελληνικές σχέσεις. Ανοίγει και εντελώς νέες προοπτικές για τους ερευνητές από την Πολωνία, οι οποίοι έχουν ενδιαφέρον να ερευνούν την περιοχή της Ελλάδας – το κέντρο κλειδί για την εξέλιξη του πολιτισμού μας.