Τον Απρίλιο του 2019 οι αρχές του Πανεπιστημίου Adam Mickiewicz προετοίμασαν τα απαραίτητα έγγραφα για να υποβληθεί αίτηση για την ίδρυση του Πολωνικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Αθήνα (ΠΑΙΑ) και τα διαβίβασαν διά της διπλωματικής οδού στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας.
Στις 29 Μαΐου 2019 το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού της Ελληνικής Δημοκρατίας έδωσε τη συγκατάθεσή του για την ίδρυση του ΠΑΙΑ. Ακολούθως, η υπουργός του εν λόγω Υπουργείου με την επιστολή από της 28 Ιουνίου 2019 αναγνώρισε επίσημα το ΠΑΙΑ ορίζοντάς το ως ίδρυμα της κατηγορίας «η ξένη αρχαιολογική σχολή στην Ελλάδα».
Το ΠΑΙΑ είναι μια ενότητα (ένα ακαδημαϊκό κέντρο) του Πανεπιστημίου Adam Mickiewicz στο Πόζναν. Το κύριο καθήκον του είναι να εκπροσωπεί ενώπιον των Ελληνικών Αρχών τους Πολωνούς ερευνητές, οι οποίοι προτίθενται να κάνουν δικές τους έρευνες στην χώρα. Έτσι το Πανεπιστήμιο Adam Mickiewicz έγινε σημαντικός συντονιστής των πολωνικών ερευνών στην Ελλάδα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους αρχαιολόγους, επειδή σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία οι ξένοι ερευνητές επιτρέπεται να κάνουν ανεξάρτητα ανασκαφές και άλλες επιτόπιες έρευνες υπό τον όρο ότι η χώρα τους έχει τη δίκη της «αρχαιολογική σχολή» στην Αθήνα. Η ύπαρξη τέτοιου ιδρύματος, ωστόσο, ανοίγει ευρείες προοπτικές εξέλιξης και για τους
ερευνητές των άλλων επιστημονικών κλάδων να κάνουν τις δικες τους έρευνες στην Ελλάδα όπως ιστορικοί, ιστορικοί της τέχνης, βυζαντινολόγοι, κλασικοί φιλόλογοι και άλλοι.
Για τον πιο αποτελεσματικό συντονισμό της λειτουργίας των πολωνικών ερευνητικών ιδρυμάτων τα οποία δείχνουν ενδιαφέρον για τις έρευνες στην Ελλάδα, το Πανεπιστήμιο Adam Mickiewicz υπέγραψε στις 26 Σεπτεμβρίου 2018 συμφωνία με τους εξής φορείς: το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας και Εθνολογίας της Πολωνικής Ακαδημίας των Επιστημών, το Πανεπιστήμιο Jagiellonski της Κρακοβίας, το Πανεπιστήμιο Nicolaus Copernicus στο Toruń, το Πανεπιστήμιο της Ρεσοβίας και το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας. Η εν λόγω συμφωνία ρυθμίζει δικαιώματα και υποχρεώσεις του κορυφαίου συνεργάτη, του Πανεπιστημίου Adam Mickiewicz, καθώς και των άλλων μερών που υπέγραψαν συμφωνία για την διαχείριση, τη χρηματοδότηση και τη χρήση του ΠΑΙΑ για το καλό της επιστήμης στην Πολωνία.
Το ΠΑΙΑ ελπίζουμε να γίνει μια «πρεσβεία» της πολωνικής επιστήμης και του πολωνικού πολιτισμού στην Ελλάδα. Η οργανωτική δομή του καθρεφτίζεται από το πλήθος των ενδιαφερόμενων μερών και από τους ποικίλους στόχους τους. Τα όργανα του Ινστιτούτου αποτελούνται από τον διευθυντή (υποστηριζόμενο από τον υποδιευθυντή, έναν επιστημονικό γραμματέα στην Αθήνα και έναν τοπικό επιστημονικό γραμματέα στο Πόζναν), το Συμβούλιο Συνεργατών και το Επιστημονικό Συμβούλιο.
Το Συμβούλιο Συνεργατών αποτελείται από αντιπροσώπους όλων υπογραφόντων τη Συμφωνίας από τις 26 Σεπτεμβρίου 2018 και κύριο καθήκον του είναι να βοηθήσει τη Διεύθυνση στη διαχείριση του ΠΑΙΑ.
Το Επιστημονικό Συμβούλιο ασχολείται με την εκτίμηση των προγραμμάτων, ως προς το περιεχόμενό τους, τα οποία οι Πολωνοί ερευνητές σκοπεύουν να πραγματοποιήσουν στην Ελλάδα και, επιπλέον, το Συμβούλιο εκτελεί τα καθήκοντα του εκδοτικού συμβουλίου των δημοσιεύσεων που προετοιμάζονται από το Ινστιτούτο.
Η ίδρυση του το ΠΑΙΑ είναι μια ριζική αλλαγή στις πολωνικό-ελληνικές σχέσεις. Ανοίγει και εντελώς νέες προοπτικές για τους ερευνητές από την Πολωνία, οι οποίοι έχουν ενδιαφέρον να ερευνούν την περιοχή της Ελλάδας – το κέντρο κλειδί για την εξέλιξη του πολιτισμού μας.